Интернет - Сайт учителей Казахстана

Жолдас Аскар

Интернеттің негізгі түсініктері

Модем немесе алыста орналасқан север кемегімен жүзеге асатын аймақтық тармақталған желілер функциясьш жергілікті желілер құрамына енгізе отырып, сыртқы коммуникация технологияларының төміндегідей мүмкіндіктерін пайдалануға болады:

— электрондық пошта арқылы мәліметтерді қабылдау және жөнелту;

—Интернетпан байланысу.

Интернет дегініміз — дүниенің әр түішіріндегі тұтынушыларды бір-бірімен мәліметтер қоймасы, бейнелер және дыбыстар жазбалары арқылы жеңіл байланыстыратын ен ауқымды желі түрі. Өз көлемін жылдам ұлғайта отырып (шамамен жылына 200%), ол біздің емірімізде күннен күнге өте елеулі рөл атқарып келеді.

Қазіргі кезде Интернеттің ең негізгі функцияларына электрондық пошта қызметі мен мамандықтары бір немесе ортақ мәселемш айналысатын топтардың немесе зертеушілердің бір-бірімен жылдам мәлімет алмасуы жатады.

Интернет күнші-күнге куатты екпін алып, оған көптегін компаниялар мен фирмалар және қарапайым тұтынушылар үздіксіз қосылуда. Компаниялар мен олардың жабдықтаушылары және тұтынушылары арасындағы байланыс дәшкері релін атқаратын осы Интернет желісі болып табылады. Қазіргі кезде мекемелер және әрбір жеке отбасы үшін атқарылатын алыстан оқыту жүйелері, алыстан кеңес беру, емдеу жұмыстары тәрізді мәліметті, сөзді, бейнені, қозғалысты қашықтан жылдам жеткізу жұмыстары осы Интеренет арқылы жүзеге асырылады.

Интернет– бұл бүкіләлемдік желі. Интернет –TCP/IPхаттамасын қолдана отырып мәліметтер алмасатын технология (5-сурет).

Хаттама– бір деңгейдегі компьютерлердің желіаралық байланысының «тәртібі».

TCP/IP— әр түрлі деңгейдегі хаттамалар жиыны (стек протоколов). Мұндағы:

ТСР (Transmission Control Protocol – тасымалдауды басқару хаттамасы)– мәліметтердің жеткізілуін қамтамасыз ететін хаттама;

IP(InternetProtocol – интернет хаттамасы) –мәліметтердің қайда баратынын анықтайтын желілік деңгейдегі адрестік хаттама

Жиын (стек)– жүйелердің өзара ұйымдасуына мүмкіндік беретін әртүрлі деңгейдегі хаттамалар жиынтығы

Желі компоненттері:

·компьютерлер: ДК, ноутбуктар;

·коммуникациялық жабдықтар: коммутаторлар, маршрутизаторлар, байланыс желісі;

·операциялық жүйелер:OS/2; Novell NetWare; Unix; Linux,Windows;

·желілік қосымшалар: желілік принтер, желілік диск, мәліметтер қоры.

Топология– компьютерлерді желіге біріктіру тәртібі.Ethernetжелісінде «шиналық» және «жұлдызша» топологиялары қолданылады.

Өз торабына қосып және жеке адрес тағайындап берумен айналысатын мекемелер Интернет қызметін қоюшылар, яғнисервис – провайдерлердеп аталады.

Интернетке қосылу екі түрге бөлінеді:ерекшеленгенжәнекоммутаторлық.

Ерекшеленіп қосылуүшін жаңа байланыс тізбегі (кабельдік, радиоарналық, спутниктік) жүргізіледі. Үлкен көлемдегі мәліметтерді жіберу қажеттілігі туып отыратын мекемелер мен өндіріс орындары ерекшеленіп қосылуды пайдаланады.

Коммутаторлық байланыс– уақытша байланыс түрі. Ол арнайы торапты қажет етпейді, байланыс кәдімгі телефон сымдары арқылы жүргізіледі.

Интернетке қосылу үшін арнайымодемдеп аталатын құрылғы орнату қажет. Компьютерден сандық мәліметтер модем арқылы түрленіп, модуляцияланып торапқа түседі.

Қосылу әдісі бойынша модемдерсыртқыжәнеішкіболып екі түрге бөлінеді. Сыртқы модемдер жүйелік блоктың артқы қабырғасына қосылады. Ішкі модемдер аналық тақшаға орнатылады.

Басқа құрылғылар сияқты модемдер де программалық орнатуды қажет етеді. Windows операциялық жүйесінде оныІске қосу®Баптау®Басқару панелі®Құрылғына орнатукомандасының көмегімен орнатады.

Интернет қызметін қоюшының компьютеріне қосылу үшін:Менің компьютерім®Желіге қашықтан қатынау®Жаңа байланыспрограммасын орнату қажет.

Программаны орнату кезінде Интернет қызметін қоюшы мынадай мәліметтерді алдын-ала енгізіп қоюы керек:

1)байланыс жүргізілетін телефонның нөмірі;

2)қолданушының аты (login);

3)паролі (password);

4)сервердің адресі.

Бүкіл әлемдік масштабта әрбір файлдың адресі-URLадреспен (Uniform Resouree Locator– унифицированный указатель ресурса – ресурстардың ерекшеленген нұсқағышымен) анықталады.URL– адрес үш бөліктен тұрады:

1)берілген қызметке сәйкес келетінқолданбалы хаттаманың атынкөрсету. Мысалы, WWW-қызметі үшін қолданбалы хаттамаHTTPболып табылады.HTTP– Hyper Text Transter Protocol (гипермәтінді жіберу хаттамасы):http://;

Хаттаманың атынан кейін:және//белгілері міндетті түрде қойылады.

2)компьютердің (сервердің) домендік атынкөрсету – мысалы:

http://www.khabar.kz– адрес соңындағы екі символдан тұратын кеңейтілме – сервердіңгеографиялық аймағын білдіреді(ru– Ресейлік іздеу сервері; kz – Қазақстандық іздеу сервері;tr– Түркиялық іздеу сервері және т.б.);

3)берілген компьютердегі файлға баратынтолық жолды көрсетуқажет (араларына «/” символын қою арқылы), мысалы:

http://www.Microsoft.com/games– Microsoft компаниясының ойындары.

Интернет серверлеріндефайлдартүрінде сақтаулы құжаттар көп. Оларды қабылдап, экранға шақыру үшінFTPатты қызметші хаттама пайдаланылады.

FTP (File Transler Protocol) – файлды тасымалдау хаттамасы.Файлдар барлық компьютер серверлерінің ішінде сақтала бермейді. Оларды сақтап,FTPарқылы қызмет көрсететін арнайыкомпьютерлер(файлдарды сақтау қоймалары) бар. ОлардыFTP-серверлердеп атайды.

FTPхаттамасын іске қосу үшінInternet ExplorerтерезесініңАдресөрісіне файл серверінің адресін енгізу керек. Мысалы:FTP://ftp.relcom.ruкомандасынан кейін экранға дербес компьютердегідей каталогтар мен файлдар көрінетінСервер бетішығады. Шыққан каталогтан ішкі каталогқа өтуге, файлды белгілеп, мазмұнын экранға шығаруға болады. Кейбір серверлерде файл архив түрінде көрінеді. Оны ашу үшін архивтеуші программаны пайдаланған дұрыс.

Интернетте атау беріліп, түрлі компьютерлерден таратылатын жаңалықтар тобытелеконференция (Usenet)деп аталады.Usenet– бiр-бiрiмен жаңалықтар алмасып отыратын бейкоммерциялық, бейформалдық, анархиялық жүйелер тобы.

Usenet-тегi жаңалықтар тобы – дүние жүзiндегi адамдардың пiкiрлесетiн, яғни ақпарат алмасуына арналған электрондық пiкiрталас топтары. Мұндай жаңалық топтарында белгiлi бiр тақырыпқа арналған көптеген мақалаларды оқуға болады, олар әртүрлi тақырыптарды талқылауға да арналады. Usenet-тегi жаңалықтар ретiнде оқыған мақалаңызға жауап беруге және өз ойларыңызды мақала ретiнде жариялауға болады. Бұлар құрама сөздер арқылы белгiлi бiр тақырыптарға топтастырылады, мысалы,rec.sport.basketball.collegeтобы, мұндағыrec– тақырып атауының –recreationсөзiнiң қысқартылған түрi,sport– аталмыш тақырыптың спортқа арналған бөлiгiн көрсетiп тұр.

Құжаттарды тасымалдаумен шұғылданатын қазіргі Интернеттің ең көп тараған қызмет түріWorld Wide Web (Web, WWW)деп аталады және олбүкіл дүниежүзілік өрмекдегенді білдіреді.

Интернеткетұрақтықосылып тұрған компьютерлердіWeb-сервердеп атайды.WWWдегеніміз – Web-серверде сақталғанWeb-құжаттардантұратынақпараттық кеңістік.

Web-беттердегеніміз — Web-кеңістіктіқұрайтын жеке құжаттар, яғни үлкен мәтіннің бір бөлігі. Web-беттергесілтемеретінде тақырыпқа байланысты басқа Web-бетте жазылғансөз немесе сөз тіркестеріарнайы команда бойынша белгіленіп қойылады. Мұндай сілтеменігиперсілтемедеп, ал енгізілген мәтіндігипермәтіндеп атаймыз. Экранда көрінген Web-беттегиперсілтеме басқа түске боялып, асты сызылып көрсетіледі. Гиперсілтеме бойынша Web-бетті экранға шығару үшін сілтемеге тышқан нұсқағышын әкеліп, олсұқ саусағы мәтінге бағытталған қол түрінеайналған кезде тышқанның сол жақ батырмасын үздіксіз екі рет шерту керек.