ШҚО
Семей қаласы
« № 11 ЖОББМ» КММ
Технология, бейнелеу өнері пәнінің мұғалімі
Аскарова Назым Ертаевна
Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының тәтті тағамдары.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: қазақ халқының тәтті тағамдарының ерекшеліктерін, ұлттық тағамдардың даярлау технологиясының әдіс — тәсіл жолдарын үйрету;
Дамытушылық: оқушылардың қазақ халқының тәтті тағамдар туралы білімдерін, қызығушылығын, еркін сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамыту;
Тәрбиелік: оқушыларды ұлттық салт — дәстүрді сақтауға баулу. Тағам жасаудың тәсілдерін үйрету кезінде тазалыққа, ұқыптылыққа, үнемділікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі:түсіндіру, сұрақ — жауап, әңгімелеу, топпен жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі:қазақы дастарқан, слайд, қажетті құрал жабдықтар: пышақ, тақтай, тәрелке.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Бүгінгі дастарқанымыздың басты мәзірі қазақтың тәттілері болмақ. Осы уақытқа дейін назарыңызға ет және сүт тағамдарын ұсынсақ, бұл жолы «ұлттық тәтті тағамдары» дейтін тіскебасар туралы айтпақпыз.
Қазақтың өз десерті де, тосабы да, шоколады да бар
Құрт-май тосабы
Қай қазақтың үйі болмасын келген қонағының алдына алдымен бауырсақ, құрт-ірімшік, сары май, қаймақ, жент-талқан, өрік-мейіз, жеміс-жидек қойып, қою сүт қатқан шай ұсынады. Соңынан қуырдақ, асықпаса молынан ет асады, қона жатса қой сояды. Осы пейілімен дастарқанын майлы, қонағының көңілін жайлы етеді-ақ. Мұны қазақ кәдесінде «дастарқан дәмі» дейді екен. «Дастарқан дәмінің» ажырамас бөлігі әрине тәттілер. Бүгінгінің жеміс тосабы қалай тіл үйірсе, қазақтың тосаптары да сондай дәмді. Мәселен, құрт-май. Бұл тәтті тағам – тосаптың бір түрі. Дайындалу әдісі де аса қиын емес. Кәдімгі ашып кеткен сүтті ысырап етпей, одан құрт қайнатамыз. Құрттың мөлшеріне тең етіп қант қосасыз, бұл қоспаға майлылығына әрі қалауыңызға қарай сары май қосып, тағы бір қайнатасыз. Дайын болған құрт-май шай ішуге ұсынылады. Қазақта тосап тек қана жеміс-жидектен ғана емес ағарғаннан да жасалған. Құрт-майдың дәмі балдай. Аса майлы тағамнан кейін шай ішуге ұсынылатын жеңсік ас. Майлы тағамның дәмі қыжыл туғызып, көп кекірткенде осы тәттіні жесеңіз майлы тағамның дәмін сезбейсіз. Тамсанып отырып, шайыңызды рахаттана сораптай беріңіз. Бірақ тосапқа май қосылғандықтан, аса құнарлы. Тез салмақ қосып алуыңыз мүмкін.
Ұлттық тағамымыздың бірі – жент. Бұл да тәттінің бір түрі. Бала күнімізде әжеміз дайындайтын тамаша тағам. Әсіресе ораза кезінде даярланатын тойымды тағамның бірі. Дайындау әдісі әр жерде әртүрлі болғанымен, дәмі бір. Жент тәттісін дайындау үшін қазанға сары майды ерітіп, тортасынан айырады.
Сосын оған тарының талқанын, бидай немесе арпаның жармасын, ірімшік, мейіз қосып араластырып қайнатады. Қазанның оты пәс болуы керек. Ірімшік әбден ерігенде жент дайын болады. Уақытпен есептесек 15-20 минут. Дайын болған жентті суытып, дастарқанға қоя беріңіз. Таңсық асты қысқа сақтауға да болады. Ол үшін жаңа қайнап болған жентті қалтаға не мал қарнынан дайындалған меске салып, аузын буып, салқын жерге іліп қоясыз. Айта кету керек, жент ағзадағы дәрумен тапшылығының алдын алады. Құрамындағы ірімшік Д дәруменінің көзі болса, мейіз қаназдықты емдейді. Ал май – қуат, жармалар ішек пен өт жолдарының жұмысын жақсартады. Ұзақ сақталған жент бүгінгінің шоколады іспетті.
Тапсырма:Қазір ұлттық тағамдар, жұмбақ, мақал — мәтел туралы кім көп білетінін байқап көрейік.
«Жұмбақтар» тақырыбының сұрақтары
1. Қар емес, қатты
Мұз емес, тәтті (Қант)
2. Айналада ақ отау
Ауызы, мұрны жоқ отау (Жұмыртқа)
«Ұлттық тамақ» тақырыбының сұрақтары.
1. Ең дәмді спагетти қай елде дайындалады? (Италияда)
2. Палау қай елде дәмді дайындалады? (Өзбекстанда)
3. Халқымыздың қонаққа беретін дәстүрлі тағамы. (Ет асу)
«Мақал — мәтелдер»
1. Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің.
2. Ас тұрған жерде, ауру тұрмайды.
3. Ас — адамның арқауы.
4. Ас иесімен тәтті, тамағымен жақсы.
5. Нан — тамақтың атасы,
Сарамандық жұмыс жүргізу. Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру.
Бүгін біз топқа бөліне отырып ұлттық тәтті тағамдар туралы, олардың дайындалуы жайлы толық танысатын боламыз. Сол топ бойынша тапсырмалармен жұмыс жасаймыз.
Сабақты қорытындылау.
Оқушылардың білімін бағалау. Оқушылардың сабаққа белсене қатысып, сұрақтарға жауап беруіне қарай білімдерін бағалау.
Үйге тапсырма:Басқа ұлттардың ұлттық тағамдарына реферат.
Жұмыс орнын ретке келтіру.