Сілтілік металдар

«Алакөл ауданының Достық кентінің №11 орта мектебі
мектеп жасына дейінгі шағын орталығы бар» мемлекеттік мекемесі
Тақырыбы: Сілтілік металдар
10 «А» сыныбы
Химия пәнінің мұғалімі: Абдрахманова А.Д.

2014-2015 оқу жылы

Сабақ тақырыбы: Сілтілік металдар
Сабақ мақсаты: а) Оқушыларға сілтілік металдардың қасиеттерін, маңызын, алу жолдарына түсінік беру.
Ә)Таным белсенділігін арттыру.
Б) Алған білімдерін өмірде пайдалана білуге тәрбиелеу.
Сабақ түрі: аралас сабақ
Көрнекіліктер: интерактивті тақта, периодтық жүйе, Қазақстан картасы.
Сабақ барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі
Амандасу, түгендеу, сынып тазалығына көңіл бөлу
2.Үй тапсырмасын тексеру
Металдардың жалпы қасиеттері негізгі және қосымша топша металдары:
А) Металдардың физикалық қасиеті
Ә) І-ІІІ топтың негіз топшаларындағы метал атомдарының құрылысы қандай?
 Б) Қосымша топшадағы металл атомдарының ерекшеліктері
3. Өткен тақырыптарға шолу жасау.
Сонымен біз металдар тарауын бастай отырып, металл деген сөз грек тілінен аударғанда іздеу деген сөзді білдіреді. Біздің заманымыздың  бас кезінде  небәрі 7 металл белгілі болса, қазір 87 түрі белгілі. Металдарды зерттеуші Георгий Агрикола XVI ғасырда былай деген екен: “Адамдар металдарсыз өмір сүре алмайды. Егер металдар болмаса адамдар жабайы аңдардың арасында аянышты өмір сүрген болар еді.”
   Бүгінгі жаңа тақырып сілтілік металдар болып табылады.
“Ой ашар” сұрағы:
Д. Менделеевтің периодтық жүйесінде қай топ сілтілік металдар деп аталады? Неге?
1 тірек сызба
Атом құрылысы.

1. +11Na   2е¯ 8е¯  1е¯       

Электондық формуласы: 1s22s22p63s1

1. +19К   2e- 8e- 8e- 1e-

       1s22s22p63s23 p63s23p64s1
2-тірек сызба.
Алыну тарихы.

Натрий – “нетрон”, “сода”, “сілті”, деген араб сөздерінен алынған.

3-тірек сызба.
Табиғатта кездесуі
Табиғатта кездесуі←  Na  →   Мұхит суында 2,8%
                                              →   Өлі теңізде 7,9%
4-тірек сызба
Натрий қосылыстары.

5-тірек сызба.
Алынуы.
Бос күйіндегі натрий XIX ғасырдын басында электр тогы қолданыла бастаған кезде алынды. Металл күйдегі натрий гидроксидінің балқымасын электролиздеу арқылы бөліп алды. Қосылыстардың балқымасын  электр тогымен ыдыратып алады.
2NaCl → 2Na+Cl2             
Электролиз арқылы металл күйіндегі натрийді алды.1807  жылы ағылшын химигі Сэр.Х.Дэви болды.

2К+ O2→ К2O2
2Na0+2H2O=NaOH+H2↑
 NaOH+HCl=NaCl+H2O
2NaOH+CuSO4= Na2SO4+Cu(OH)2
2NaOH+CO2→ Na2CO3+ H2O

8-тірек сызба
Қолданылуы.

Натрий

1. Авиация мен  ядролық реактор
2. Органикалық химияда өршіткі
3. Лампаларды  натрий буымен толтыру
4. Медицинада радиоактивті  изотоптар
5. Көлікте натрийдің  қорғасынмен құймасы.
6. Металлургияда

Кім жылдам?
(Алған білімдерін нақтылау мақсатында деңгейлік тапсырмалар беріледі)

1-деңгей.
Төмендегі айналуларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін реакция теңдеулерін жазыңдар?
Na→NaOH→NaCl→NaNO3
2Na+H2O=2NaOH+H2↑

2-деңгей.
98 г бертоле тұзында қанша оттек бар?
Шешуі: 1. МКСlO3=39+35.5+48=122.5
2.122,5-те-48оттек бар
98г-х г
х=98·48    =38.4 г
     122,5
Жауабы: 98 г КСlO3 –те 38,4 г оттек бар
                                    3 деңгей
Екі валентті металдың 25 гр сумен әрекеттесіп қалыпты жағдайда 14 л сутек ығыстырылып шығарады. Бұл қай металл?
Шешуі: 1. М+ H2O= M/OH/2+H2
                      12/ атом                       12г/ моль
                                               22,4л
2.Металдың 1 г/ атом массасы
14л-25г                х=25г·22,4л      =40 л
22,4л-хг                        14л

Жауабы: атомдық массасы 40-қа тең екі валентті -кальций
Кім тапқыр бөлімі.
Сөзжұмбақ.
1.Сілтілік металдар қандай топшада?
2.Натрий планетамызда таралуы бойынша  нешінші орында?
3. Натрий минералын  қалай атайды?
4.Бұл металды  қайда сақтайды?
5.Қандай кристалдық тор түзеді?
6.Ең жеңіл сілтілік металл?
Жауабы: натрий
Кесте толтыру

Заттардың техникалық аталуы.	Формуласы.	Қолданылуы.
Күйдіргіш натрий 2.Кальцийленген сода Ас содасы Глаубер тұзы.	NaOH Na2CO3 NaHCO3 Na2SO4·10H2O	Сабын,қағаз,талшық,бояу. Мата,тері,дәрі,шыны,сабын Тағам,дәрі,конфет Шыны,сода.

 3.Ой толғаныс.   Графикалық диктант.
    — иә,     Ω жоқ 
    1.1807 ж ағылшын химигі Дэви алды.
    2.І-топтың қосымша  топшасында.
    3.Сілтілік металл.
   4.Тотығу дәрежесі (+1)
   5.Электрондық   формуласы: 1s22s22p63s2
    6.Ас тұзының минералын галит деп атайды
   7.Натрий қан плазмасында кездеседі.
    8.Натрий қатты металл.
    9.Электр тогын өткізеді.
   10.Су бетінде жүреді.
  11. Ядролық реакцияларда жылу тасымалдағыш
  12. Инертті газдармен әрекеттеседі
  13. Бейметалдармен әрекеттеседі
  14. Натрий ионы жалынды сары түске бояйды
   15. Натрий судан ауыр

Нені білгенбіз?	Нені білдік?	Нені білу керек?

Оқушылардың білімін бағалау

Үйге тапсырма беру: §5-2оқуға   7-8 жаттығу