Солтүстік Қазақстан облысы, Петропавл қаласы
№1 мектеп-интернатының қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Абильмажинова Гулмира Каниевна
Сабақтың тақырыбы: Қонақжай халық. Зат есім
Жалпы мақсат
Оқушыларға қазақтың салт-дәстүріндегі қонақ рәсімін тереңірек таныстырып білімдерін кеңейту, сөздік қорын молайту, ой-өрісін, логикалық ойлауын шығармашылық қабілетін дамыту, сауатты жазуға, мәнерлеп оқуға дағдыландыру, адамгершілікке, мәдениеттілікке, салт-дәстүрлерді қастерлеп құрметтеуге, қонақжайлылыққа баулу.
Оқытудың нәтижелері
Қонақтың түрлері, қонақжайлылық туралы толығырақ мәліметтер алады, ерекшеліктерімен танысады, мәтіннің мазмұнын түсініп, сұрақтарға жауап береді, қазақ халқының салт-дәстүріне деген сүйіспеншіліктері оянады.
Негізгі түйіндер
Қазақ қонақжай халық. Қонақты қарсы алу, шығарып салудағы ережелері мен наным-сенімдерін меңгеру. Қонақтың: «арнайы», «құдайы», «қыдырма»деген түрлерін ажырату.
Сабақ берудегі әдіс-тәсілдер:
«Балық қаңқасы» (фишбоун), жүректен-жүрекке, СТО стратегиясы, жеке, жұптық, топтық жұмыс.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
а) амандасу, сабаққа жағымды көңіл-күй тудыру
• Балалар, бүгін аптаның қай күні?
• Бүгін – дүйсенбі.
• Сәрсенбі қазақ халқы үшін қандай күн?
• Сәрсенбі қазақ халқы үшін сәтті күн деп есептеледі.
б) сынып ережесін құру: «Бір-біріміздің тыңдаймыз!
Әркімнің пікірі құнды!»;
в) сыныпты топқа бөлу
бағалаудың парақтарының критерийлерімен таныстыру:
Бағалау парағы
Оқушының аты-жөні:_____________________________
Тапсырма №1, 2, 4, 5, 6
3 ұпай – жоғарғы деңгейде
2 ұпай – орта деңгейде
1 ұпай – төменгі деңгейде
Тапсырма №3
А) мәтін бойынша – 5 ұпай
Б) өзі құрастырады–10 ұпай
Тапсырма №7
І деңгей – 5 ұпай
ІІ деңгей – 10 ұпай
ІІІдеңгей – 15 ұпай
№
Тапсырманың түрі
Оқушының өзіндік бағасы
1.Топқа бөлу кезіндегі белсенділігі
2.«Ассоциациялық карта» толтыру кезеңі
3.Сұхбат құрастыру
4.«Өзіңді тексер»
5.«Фишбоун» стратегиясын орындаудағы белсенділігі
6.Деңгейлі тапсырмаларды орындау
Жалпы ұпай
«5» – 36-45
«4» – 26-35
«3» – 16-25
ә) Ассоциациялық карта толтыру ( тақтаға жазу):
· «ҚОНАҚ» сөзін естігенде қандай ассоциациялар пайда болады?
<! арнайы қонақ → официально приглашенный гость
бейтаныс қонақ → незнакомый гость
құтты қонақ → гость, приносящий счастье
сыйлы қонақ → почетный гость
қонақ бөлме → гостиная; комната для гостей
қонақ шақыру → приглашать гостей; звать гостей
қонақ қылу → угощать
құдайы қонақ → случайный гость (прибывший нежданно, без приглашения)
I. Мағынаны ажырату: (5мин)
а) Оқулықтың 18,21,24 беттеріндегі («Қонақжай халық», «Қонақ», «Ізгі дәстүр») мәтіндерімен жұмыс. Мәтінді оқып, мәтін негізінде немесе өздері сұхбат құрастырады.
ә) сұхбатты жұп болып оқу
б) Тапсырма: «Өзіңді тексер»: (әр топ өз мәтіндері бойынша, сөйлемдердің сыңарын мағыналарымен сәйкестендіреді)
Өзіңді тексер
І топ:
• Қазақ — ежелден
• Үй иесі танысын-танымасын
• Үй иесі қонақты қарсы алып,
• Қазақ қонақты қарсы алу,
• Бұл – қонақпен еріп келген "құт”
• үйге кіргізеді
• шығарып салуға ерекше мән берген
• бірге кірсін дегені
• қонақжай халық
• келген қонақты жылы шыраймен қарсы алады
ІІ топ:
• Үйге келген мейманды
• Қазақ халқының әдет-ғұрпы бойынша
• Ол сырттан дауыстап
• Үйге келген қонақ
• Қонақтар жасының үлкендігі мен мәртебесіне сәйкес
• шаңыраққа сәлем беріп кіреді
• төрден есікке қарай орналасады
• үйдегілерге белгі береді
• үйге келген адам ішке бірден кірмейді
• қонақ деп атайды
ІІІтоп:
• Қонақжайлылық-
• Қазақ-үйіне келген қонақты құрмет тұтып,
• Ауылға келген бейтаныс қонақтар пейілі кең,
• дастарқаны мол, үйі таза, тәрбиелі ұл-қызы бар үйлерге түседі
• қазақ халқының ата-бабадан ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан ізгі дәстүрі
• сыйлайтын кеңпейіл халық
в) «Балық қаңқасы» (фишбоун) сызу.
<А3 форматына әр топ өздерінің жұмыстарын салады)
< топ мүшелері өз сызбаларын қорғайды
г) Сергіту сәті: «Көңілді күн» әуенінің сүйемелдеуімен
д) Деңгейлік тапсырмалар орындау:
І деңгей
Төмендегі сөздерді кестеге топтастыр:
Қонақ, қонақпен, қонақты, қонағы, дәстүрлер, дәстүрі, қонақтан, әулет, үй иесі, халқы, мейман, достар, достық, халқының, үлкені, қонағым, дастарқанға, қонақпын, доссың, үйлегілер, отырғандар.
жалғаулар
көптік
септік
тәуелдік
жіктік
ІІ деңгей:
Қонақ түрлері мен сипаттамасын жаз.
Қонақ түрлері
Сипаттамасы
ІІІ деңгей
Синквейн құрастыру:
• Синквейн құрастырған оқушылар болса, оқыту
ІІІ. Қорытынды:
• бағалау парақтарын жинау
• үй тапсырмасы. (2мин) "Қонақ”, "Қонақжайлылық” тақырыбы бойынша
сөзжұмбақ құрастыру
• «Жүректен жүрекке» стратегиясы бойынша: сабақтың басында таратылған
жүрекшелеріне тілектерін жазып, бір-бірлеріне ұсыну.